ਭਗਤ ਨਾਮ ਦੇਵ ਜੀ ਕਿਤੋਂ ਗੁੱਜਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੰਡਤ ਕਥਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਹ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਸੀ ਸ਼ੂਦਰ ਕਦੀ ਵੀ ਤਰ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ। ਭਗਤ ਨਾਮ ਦੇਵ ਉੱਥੇ ਹੀ ਰੁਕ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਪੰਡਤ ਤੇ ਕੁਝ ਸਵਾਲ ਕਰ ਦਿੱਤੇ। ਭਗਤ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਤੁਹਾਡੀ ਰਮਾਇਣ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਰਾਮ ਚੰਦਰ ਜਿਸ ਪੱਥਰ ਉੱਪਰ ਰਾਮ ਨਾਮ ਲਿਖ ਕੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟਦੇ ਸਨ ਉਹ ਤਰ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਪੰਡਤ ਜੀ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ ਇਹ ਸੱਚ ਹੈ। ਭਗਤ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਜੇ ਪੱਥਰ ਉੱਪਰ ਰਾਮ ਨਾਮ ਲਿਖਣ ਨਾਲ ਉਹ ਪੱਥਰ ਸਮੁੰਦਰ ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਤਰਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਫਿਰ ਉਹ ਮਨੁੱਖ ਸੰਸਾਰ-ਸਮੁੰਦਰ ਤੋਂ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਤਰਨਗੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਨਾਮ ਹਿਰਦੇ ਉੱਪਰ ਲਿਖ ਲਿਆ ਹੈ?ਫਿਰ ਭਗਤ…

ਗੁਰੂ ਹਰਿ ਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਜਦ ਜਨਮ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਮਾਝੇ ਵਿਚ ਸਖ਼ਤ ਕਾਲ ਪਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਕਾਫ਼ੀ ਮੌਤਾਂ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਸੀਤਲਾ ਆਦਿ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਵੀ ਜ਼ੋਰ ਪੈ ਗਿਆ ਸੀ। ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਭੁੱਖੇ ਅਤੇ ਰੋਗ-ਪੀੜਤਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਦਰਬਾਰ ਸਹਿਬ ਦੀ ਸੇਵਾ ਦਾ ਕੰਮ ਰੋਕ ਕੇ ਚਾਰ ਪੰਜ ਸਾਲ ਮਾਝੇ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ, ਫਿਰ ਲਾਹੌਰ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਭੀ ਵਿਚਰਦੇ ਰਹੇ। ਪ੍ਰਿਥੀ ਚੰਦ ਦਾ ਬਾਲਕ ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਵਹਾਰ ਸਹੀ ਨਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਬਾਲਕ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਇਕੱਲਿਆਂ ਛੱਡਣਾ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਠੀਕ ਨਾ ਸਮਝਿਆ। ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਨੂੰ ਭੀ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਹੀ ਰੱਖਣ ਦੀ ਆਵੱਸ਼ਕਤਾ ਸਮਝੀ। ਚੀਚਕ ਵਾਲੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਫਿਰਨ ਉਰੰਤ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ…

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜਦ ਅਪਣੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਦੌਰਿਆਂ ਸਮੇਂ ਜਗਨ ਨਾਥ ਪੁਰੀ ਪਹੁੰਚੇ ਤਾਂ ਉਥੇ ਦੇ ਪੁਜਾਰੀ/ਪੰਡਤ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੂੰ ਮਿਲੇ। ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਹੋਈਆ। ਵਿਚਾਰ ਚਰਚਾ ਕਰਦਿਆਂ ਕਰਦਿਆਂ ਪੰਡਤ ਜੀ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ ਹੁਣ ਆਰਤੀ ਦਾ ਸਮਾਂ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਤੁਸੀ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਆਰਤੀ ਕਰੋਗੇ? ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਕਿਹਾ ਜਦ ਕਾਦਰ ਦੀ ਕੁਦਰਤ ਐਨੀ ਸੋਹਣੀ ਆਰਤੀ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ਤਾਂ ਫਿਰ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਆਰਤੀ ਦੀ ਕੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਰਹਿ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪੰਡਤ ਜੀ – ਉਹ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਰਤੀ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ?ਗੁਰੂ ਜੀ- ਸਾਰਾ ਆਕਾਸ਼ ਇਕ ਥਾਲ਼ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੂਰਜ ਤੇ ਚੰਦਰਮਾ ਦੋ ਦੀਵੇ ਸਮਝ ਲਓ। ਪੰਡਤ ਜੀ- ਜੇ ਤੁਹਾਡੀ ਇਹ ਗੱਲ ਸੱਚ ਮੰਨ ਵੀ ਲਈਏ ਤਾਂ ਫਿਰ ਧੂਪ, ਚੌਰ ਅਤੇ…

ਭਗਤ ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਘਰ ਆਟਾ ਪੀਸਣ ਵਾਲੀ ਚੱਕੀ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਕਿਸੇ ਔਰਤ ਨੇ ਚੌਲਾਂ ਦੀਆਂ ਪਿੰਨੀਆਂ ਬਣਾਉਣੀਆਂ ਸਨ। ਉਹ ਭਗਤ ਕਬੀਰ ਜੀ ਦੇ ਘਰ ਚੱਕੀ ਤੇ ਚੌਲ ਪੀਸਣ ਗਈ। ਚੌਲਾਂ ਦਾ ਆਟਾ ਬਣ ਰਿਹਾ ਸੀ ਔਰਤ ਉਸ ਵਿੱਚੋਂ ਨਾਲੋ ਨਾਲ ਕੁਝ ਫੱਕੇ ਮਾਰ ਕੇ ਖਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇਖ ਕੇ ਹੈਰਾਨ ਹੋ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿ ਇਹ ਔਰਤ ਕਿਨ੍ਹੀ ਬੇਸਬਰੀ ਹੈ। ਭਲਾ ਆਟਾ ਪਹਿਲਾਂ ਪੀਸ ਤਾਂ ਲਏ ਫਿਰ ਘਰ ਜਾ ਕੇ ਅਰਾਮ ਨਾਲ ਖਾ ਲਵੇ ਇਸ ਨੂੰ ਕੌਣ ਰੋਕੇਗਾ। ਫਿਰ ਸੋਚਿਆ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਦਾ ਪਤਾ ਨਹੀ ਕੀ ਮਹੌਲ ਹੋਏਗਾ। ਸੋ ਕੁਝ ਨਹੀ ਬੋਲੇ। ਬੀਬੀ ਨੇ ਆਟਾ ਪੀਸਿ ਕੇ ਬਰਤਨ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ। ਬਰਤਨ ਸਿਰ ਤੇ ਰੱਖ ਕੇ…

ਇਕ ਵਾਰੀ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਨੂੰ ਦਰਬਾਰ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਕ ਸਿੱਖ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵਡਭਾਗਾ ਕੌਣ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ?ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਕਿਹਾ ਭਾਈ ਜੋ ਹਰੀ ਪ੍ਰਮੇਸ਼ਵਰ ਦਾ ਨਾਮ ਮੁੰਹ ਨਾਲ ਜੱਪਦੇ ਹਨ ਉਹ ਸਭ ਧੰਨਤਾ ਯੋਗ ਹਨ। ਜੋ ਸੰਗਤ ਵਿੱਚ ਆ ਕੇ ਹਰੀ ਜੱਸ ਸ੍ਰਵਣ ਕਰਦੇ ਹਨ ਉਹ ਸੰਤ ਜਨ ਵੀ ਧੰਨਤਾ ਦੇ ਯੋਗ ਹਨ। “ਧੰਨੁ ਧਨੁ ਭਾਗ ਤਿਨਾ ਭਗਤ ਜਨਾ ਜੋ ਹਰਿ ਨਾਮਾ ਹਰਿ ਮੁਖਿ ਕਹਤਿਆ ॥ ਧਨੁ ਧਨੁ ਭਾਗ ਤਿਨਾ ਸੰਤ ਜਨਾ ਜੋ ਹਰਿ ਜਸੁ ਸ੍ਰਵਣੀ ਸੁਣਤਿਆ ॥ {ਪੰਨਾ 649}”ਉਹਨਾਂ ਸਾਧ ਜਨਾਂ ਦੇ ਧੰਨ ਭਾਗ ਹਨ, ਜੋ ਹਰੀ ਦਾ ਕੀਰਤਨ ਕਰ ਕੇ ਆਪ ਗੁਣਾਂ ਵਾਲੇ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਗੁਰਮੁਖਾਂ ਦੇ ਵੱਡੇ ਭਾਗ ਹਨ…

ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸਮੇਂ ਸਿਕੰਦਰ ਲੋਧੀ ਦਾ ਰਾਜ ਸੀ। ਸਿਕੰਦਰ ਲੋਧੀ ਨੇ ਕਾਜ਼ੀਆਂ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਦੇ ਕਹੇ ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਤਸੀਹੇ ਦਿੱਤੇ। ਆਮ ਜਨਤਾ ਉੱਪਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਅੱਤਿਆਚਾਰ ਹੋ ਰਹੇ ਸੀ। ਇਹਨਾਂ ਸਭ ਹਾਲਾਤ ਤੋਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜਿਵੇ ਜਿਵੇਂ ਜਾਣਕਾਰ ਹੋਏ ਉਸ ਸਬੰਧੀ ਸੋਚ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬਣ ਲੱਗੇ। ਬਾਈ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਹਾਲਾਤ ਦੇਖ ਕੇ ਕਈ ਦਿਨ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਚੁੱਪ ਹੀ ਰਹੇ। ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਕੋਈ ਗੱਲ ਬਾਤ ਨਹੀ ਕਰਦੇ। ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਖਾਂਦੇ ਅਤੇ ਚੁੱਪ ਚਾਪ ਕੁਝ ਸੋਚਦੇ ਰਹਿੰਦੇ। ਗਰੀਬ ਉੱਪਰ ਹੁੰਦੇ ਜ਼ੁਲਮ ਅਤੇ ਧੱਕਿਆਂ ਬਾਰੇ ਮਨ ਹੀ ਮਨ ਵਿੱਚ ਗੰਭੀਰ ਸਨ। ਮਾਪਿਆ ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਸ਼ਾਇਦ ਨਾਨਕ ਦੀ ਸਿਹਤ ਠੀਕ ਨਹੀ ਹੈ। ਸ਼ਰੀਕੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਤੇ ਭੈਣ ਭਰਾਵਾਂ ਨਾਲ…