• Gurmat vichaar

    ਛੋਡਹਿ ਅੰਨੁ

    ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਈ ਕਿਸਮ ਦੇ ਵਰਤ ਔਰਤ ਜਾਤੀ ਵੱਲੋਂ ਵੱਖ ਵੱਖ ਸਮੇਂ ਅਤੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਧਰਮ ਦੀ ਆਂਢ ਵਿੱਚ ਰੱਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰੂਆਂ ਅਤੇ ਭਗਤਾਂ ਨੇ ਪਾਖੰਡ ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਪਰ ਅਫਸੋਸ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਨਕਾਰਿਆ ਹੈ ਉਸੇ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬੀਬੀਆਂ ਵੀ ਅੱਜ ਇਸ ਭਰਮ ਜਾਲ ਵਿੱਚ ਫਸੀਆਂ ਫਿਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਕ ਅਨ-ਪੜ੍ਹਤਾ; ਦੂਜਾ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਹੋਰ ਹੋਰ ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਿਆਂ ਮੜ੍ਹੀ-ਮਸਾਣਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਤੇ ਕਈ ਕਿਸਮ ਦੇ ਵਰਤਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਇਸਤ੍ਰੀ-ਜਾਤੀ ਨੂੰ ਨਕਾਰਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।ਕੱਤਕ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਸੀਤਲਾ ਦੇਵੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਲਈ ਅਹੋਈ ਦਾ ਵਰਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੇਵੀ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀ ਖ਼ਾਸ ਖ਼ਾਸ…

  • Gurmat vichaar

    ਮਾਰੀ ਮਰਉ ਕੁਸੰਗ

    ਗਰਮੀ ਦਾ ਮੌਸਮ ਸੀ। ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਦਰੱਖਤ ਦੇ ਥੱਲੇ ਬੈਠੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਥੋੜੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੀ ਇੱਕ ਬੇਰੀ ਦਾ ਦਰੱਖਤ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕੇਲੇ ਦਾ ਬੂਟਾ ਵੀ ਸੀ। ਹਵਾ ਦਾ ਇੱਕ ਤੇਜ਼ ਬੁੱਲਾ ਆਇਆ। ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਧਿਆਨ ਅਚਾਨਕ ਉਸ ਬੇਰੀ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਅਤੇ ਕੇਲੇ ਵੱਲ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਕੀ ਦੇਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਹਵਾ ਦੇ ਚੱਲਣ ਕਰਕੇ ਬੇਰੀ ਦਾ ਦਰੱਖਤ ਤਾਂ ਝੂਮ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੇਲੇ ਨੂੰ ਅਪਣੇ ਕੰਢਿਆਂ ਨਾਲ ਚੀਰੀ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਅਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇਸ ਤੋਂ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇਣ ਲੱਗੇ, ਹੇ ਕਬੀਰ! ਜੇ ਤੂੰ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤਿ-ਸਾਲਾਹ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ, ਤਾਂ ਸੁਤੇ ਹੀ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਸਾਥ ਕਰੇਂਗਾ ਜੋ ਪ੍ਰਭੂ ਨਾਲੋਂ ਟੁੱਟੇ ਹੋਏ ਹਨ;…

  • Poems

    ਨਵਾਂ ਸਾਲ ੨੦੨੫

    ਸਾਲ ੨੦੨੪ ਬੀਤ ਗਿਆ ਤੇ ਬੀਤ ੨੫ ਵੀ ਜਾਣਾ ਏਭਲਾ ਸੋਚ ਕਿ ਵੇਖ ਕੀ ਖੱਟਿਆ ਤੇ ਕੀ ਕਮਾਉਣਾ ਏ। ਬੀਤੇ ਤੋਂ ਸਿੱਖ ਕੇ ਕੁਝ, ਨਵੇਂ ਸਾਲ ਲਈ ਸੋਚ ਹੁਣਛੱਡ ਵਾਧੂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕੁਝ ਕਰਣ ਲਈ ਸੋਚ ਹੁਣ। ਅੱਗੇ ਚਿਤਵਨ ਨਾਲ ਨਹੀ, ਉੱਦਮ ਨਾਲ ਵਧਿਆ ਜਾਣੈਚਿੰਤਾ ਰੋਟੀ ਦੀ ਛੱਡ, ਸੋਚ ਨਾਨਕ ਦੀ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਅਪਨਾਉਣੈ? ਕਿਰਤ ਧਰਮ ਦੀ ਕਰਕੇ ਵੰਡ ਛੱਕਣਾ ਸਿੱਖ ਲੈ ਨਾਮ ਜਪ ਕੇ ਹੋਰਨਾ ਨੂੰ ਜਪਾਉਣਾ ਤੂੰ ਸਿੱਖ ਲੈ। ਸੁਪਨੇ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਸਵਰਗ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਜੇ ਲੈਂਦਾ ਏਕਿਉਂ ਫਿਰ ਖੁਦ ਨੂੰ ਸਮਝਾਉਣ ਤੋਂ ਕੰਨੀ ਕਤਰਾਉਂਦਾ ਏ। ਨਸ਼ਾ ਕਰਨਾ ਜੇ ਚਾਹੁੰਦੈ ਤਾਂ ਨਸ਼ਾ ਨਾਮ ਦਾ ਕਮਾ ਲੈਇਹ ਨਸ਼ਾ ਅਪਣਾ ਕੇ ਬਾਕੀਆਂ ਤੋਂ ਖਹਿੜਾ ਛੁਡਾ ਲੈ। ਠੱਗੀ ਵੱਗੀ ਦਾ ਮਾਲ…

  • Poems

    ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼

    ਨਾਨਕ ਆਇਆ ਸੰਦੇਸ਼ ਲਿਆਇਆ, ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਇੱਕ ਰਾਹ ਦਿਖਾਇਆ। ਨਾਨਕ ਆਇਆ ਸੰਦੇਸ਼ ਲਿਆਇਆ, ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਇੱਕ ਰਾਹ ਦਿਖਾਇਆ। ਕਿਰਤ ਕਰਨ ਤੇ ਵੰਡ ਛੱਕਣ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਸੀ ਉਸ ਖੁਦ ਅਪਣਾਇਆਨਾਮ ਜਪਣ ਦਾ ਪੰਥ ਅਪਣਾ ਕੇ ਦੁਨੀਆ ਤਾਈਂ ਇਹ ਪੰਥ ਦਿਖਾਇਆ। ਮਲਕ ਭਾਗੋ ਦੀ ਪੂਰੀ ਛੱਡ ਕੇ ਲਾਲੋ ਦਾ ਕੋਧਰਾ ਅਪਣਾਇਆਫਿਰ ਮਲਕ ਨੂੰ ਵੀ ਸਮਝਾ ਕੇ ਸਿੱਧੇ ਰਸਤੇ ਸੀ ਉਸ ਪਾਇਆ। ਬਾਬਰ ਨੂੰ ਸੀ ਜਾਬਰ ਕਹਿਆ, ਜ਼ਰ੍ਹਾ ਨਾ ਸੀ ਉਸ ਤੋਂ ਘਬਰਾਇਆਏਤੀ ਮਾਰ ਪਈ ਕੁਰਲਾਣੈ ਤੈ ਕੀ ਦਰਦ ਨ ਆਖ ਸੁਣਾਇਆ। ਸੁਲਤਾਨ ਪੁਰ ਦੀ ਵੇਈਂ ਨਦੀ ਚੋ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਬਾਹਰ ਸੀ ਆਇਆਨ ਹਮ ਹਿੰਦੂ ਨ ਮੁਸਲਮਾਨ, ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸੀ ਇੱਕ ਨਾਅਰਾ ਲਾਇਆ। ਮੱਕੇ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ, ਸੰਦੇਸ਼ ਇੱਕ ਸੀ ਵੱਖ ਸੁਣਾਇਆਅੱਲਾ…

  • Gurmat vichaar

    ਆਪਿ ਕਰਾਏ ਕਰਤਾ

    ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਾਰ ਕੋਈ ਧਨਾਢ ਅਤੇ ਅਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਿਆਣਾ ਸਮਝਣ ਵਾਲਾ ਵਿਅਕਤੀ ਆਇਆ। ਉਹ ਸੱਜਣ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਪਣੀਆਂ ਹੀ ਸਿਫ਼ਤਾਂ ਦੇ ਪੁਲ ਬੰਨੀ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਉਸ ਨੂੰ ਸੁਣ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਹ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਬੜੀ ਕ੍ਰਿਪਾ ਹੈ ਦਾਤੇ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸੋਹਣਾ ਤੰਦਰੁਸਤ ਸਰੀਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਬਹੁਤ ਮਿਹਨਤੀ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਰੀਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਮਿਹਨਤ ਦਾ ਸਦਕਾ ਹੀ ਰੱਬ ਨੇ ਭਾਗ ਲਾਇਆ ਹੈ। ਸਾਰਾ ਕੰਮ ਕਾਜ ਖੁਦ ਹੀ ਸੰਭਾਲ਼ੀਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਹੀ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋਏ ਹਾਂ। ਜਦ ਉਹ ਚੁੱਪ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਸਮਝਾਇਆ ਭਾਈ ਇਹ ਸਭ ਦਾਤਾਂ ਅਤੇ ਇਹ ਸੋਹਣਾ ਸਰੀਰ ਉਸ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ…

  • Gurmat vichaar

    ਜਿਤੁ ਖਾਧੈ ਤੇਰੇ ਜਾਹਿ ਵਿਕਾਰ

    ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਸਿੱਖ ਨੇ ਪੁਛਿਆ, ਕੀ ਹਵਨ ਕਰਵਾਉਣ ਨਾਲ ਬੰਦਾ ਅਮੀਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ? ਉਸ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸਾਡੇ ਕਿਸੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਨੇ ਹਵਨ ਕਰਵਾਉਣਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਵੀ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਉਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਪੰਡਤ ਜੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਹਵਨ ਕਰਾਉਣ ਨਾਲੇ ਸਾਰੇ ਦੁੱਖ ਕਲੇਸ਼ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਸੁੱਖਾਂ ਨਾਲ ਭਰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਬੜੇ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਸਾਰੇ ਭਰਮਾਂ ਦਾ ਖੁਲਾਸਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਦੁੱਖ ਕਲੇਸ਼ ਤਾਂ ਇਨਸਾਨੀ ਦੁਨੀਆ ਲਈ ਜ਼ਹਿਰ ਹਨ। ਜੇ ਇਸ ਜ਼ਹਿਰ ਦਾ ਕੁਸ਼ਤਾ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਨਾਮ ਨੂੰ ਜੜੀਆਂ ਬੂਟੀਆਂ ਆਦਿ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵਰਤ ਕੇ, ਕੁਸ਼ਤੇ ਨੂੰ ਬਰੀਕ ਕਰਨ ਲਈ ਸੰਤੋਖ ਦੀ…

  • Gurmat vichaar

    ਕਿਆ ਮਦਿ ਛੂਛੈ ਭਾਉ ਧਰੇ

    ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਜਦ ਮਿਲਾਪ ਭਰਥਰੀ ਜੋਗੀ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੂੰ ਸ਼ਰਾਬ ਦਾ ਪਿਆਲਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਕਿਹਾ ਅਸੀ ਇਹ ਸ਼ਰਾਬ ਨਹੀਂ ਪੀਂਦੇ । ਜੋਗੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਇਸ ਦੇ ਪੀਣ ਨਾਲ ਸੁਰਤ ਦੁਨੀਆ ਤੋਂ ਉਪਰਾਮ ਹੋ ਕੇ ਪ੍ਰਭੂ ਨਾਲ ਜੁੜ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਕਿਹਾ ਅਸੀ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਨਾਮ ਦਾ ਨਸ਼ਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਇੱਕ ਵਾਰ ਪੀ ਕੇ ਮੁੜ ਉੱਤਰਦਾ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਭਰਥਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਐਸਾ ਤਾਂ ਕੋਈ ਵੀ ਨਸ਼ਾ ਨਹੀਂ ਜੋ ਕਦੀ ਵੀ ਨਾ ਉਤਰਦਾ ਹੋਵੇ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਐਸਾ ਨਸ਼ਾ ਹੈ। ਜੋਗੀ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ ਉਹ ਕਿਹੜਾ ਨਸ਼ਾ ਹੈ? ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਕਿਹਾ ਜੋ ਨਸ਼ਾ ਨਾਮ…

  • Poems

    ਨਾਰੀ ਦਿਵਸ

    ਆਉ ਸਾਰੀਆਂ ਰਲ ਮਿਲ ਭੈਣਾਂ, ਨਾਰੀ ਦਿਵਸ ਮਨਾਈਏਜਿਨ੍ਹਾਂ ਜੰਮੇ ਰਾਜੇ ਰਾਣੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਰਲ ਮਿਲ ਮਾਣ ਵਧਾਈਏ। ਆਪਸ ਦੇ ਵਿੱਚ ਰਲ ਮਿਲ ਆਪਾਂ, ਅਪਣੇ ਫਰਜ਼ ਨਿਭਾਈਏਸੱਸ ਨੂੰ ਬਣਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਦੇ ਕੇ, ਪਿਆਰ ਵੀ ਉਸ ਤੋਂ ਪਾਈਏ। ਨਨਾਣ ਭਰਜਾਈ ਭੈਣਾਂ ਬਣ ਕੇ, ਰਿਸ਼ਤੇ ਖੂਬ ਨਿਭਾਈਏਸੱਸਾਂ ਨੂੰਹਾਂ ਰਲ ਮਿਲ ਆਪਾਂ, ਪਿਆਰ ਦੀਆਂ ਪੀਂਘਾਂ ਪਾਈਏ। ਨਿੱਜੀ ਝਗੜੇ ਸਭ ਮੁਕਾ ਕੇ, ਚੰਗਾ ਸਮਾਜ ਬਣਾਈਏਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਬੱਚੇ, ਚੰਗੇ ਰਾਹ ਤੇ ਪਾਈਏ। ਮਰਦ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਆਪਾਂ, ਪਿਆਰ ਦੇ ਨਾਲ ਸਮਝਾਈਏਸਾਰੇ ਜ਼ੁਲਮ ਦੀ ਜ਼ੁੰਮੇਵਾਰੀ, ਸਿਰਫ ਮਰਦ ਤੇ ਨਾ ਟਿਕਾਈਏ। “ਸੋ ਕਿਉ ਮੰਦਾ ਆਖੀਐ ਜਿਤੁ ਜੰਮਹਿ ਰਾਜਾਨ”ਬੋਲ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਵਾਲੇ ਸਭ ਦੇ ਤਾਈਂ ਸਮਝਾਈਏ। ਗੁਰਬਾਣੀ ਸੱਚੋ ਸੱਚ ਹੈ ਕਹਿੰਦੀ ਇਸੇ ਤਾਈਂ ਕਮਾਈਏਮੁਲਤਾਨੀ ਆਉ ਭਰੋਸਾ ਕਰਕੇ…

  • Gurmat vichaar

    ਪਾਪੀ ਮੂਆ ਗੁਰ ਪਰਤਾਪਿ

    ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਮਰਵਾਉਣ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਤਾਇਆ ਜੀ ਪ੍ਰਿਥੀ ਚੰਦ ਨੇ ਕਈ ਅਸਫਲ ਯਤਨ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਜਦ ਉਹ ਹਰ ਯਤਨ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਿਹਾ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਬਾਲਕ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਦੇ ਖਿਡਾਵੇ ਦੁਨੀ ਚੰਦ ਬ੍ਰਹਾਮਣ ਨੂੰ ਲਾਲਚ ਦੇ ਕੇ ਬਾਲਕ ਨੂੰ ਮਰਵਾਉਣ ਲਈ ਰਾਜੀ ਕਰ ਲਿਆ। ਇਸ ਕੰਮ ਲਈ ਉਸ ਨੇ ਬ੍ਰਹਮਣ ਨੂੰ ਜ਼ਹਿਰ ਲਿਆ ਕੇ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਇਸ ਨੂੰ ਦਹੀਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਕੇ ਖੁਆ ਦੇਣਾ। ਇਹ ਜ਼ਹਿਰ ਵਾਲਾ ਦਹੀਂ ਜਦ ਦੁਨੀ ਚੰਦ ਨੇ ਬਾਲਕ ਨੂੰ ਖੁਵਾਉਣਾ ਚਾਹਿਆ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਨਾਂਹ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਦੁਬਾਰਾ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਉਹ ਪਕੜਿਆ ਗਿਆ। ਫਿਰ ਉਹ ਦਹੀਂ ਕੁੱਤੇ ਨੂੰ ਖੁਵਾਇਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਉਹ ਕੁੱਤਾ ਮਰ ਗਿਆ। ਸਾਰੀ ਸੰਗਤ ਨੇ ਦੁਨੀ…

  • Gurmat vichaar

    ਰਮਈਆ ਗੁਨ ਗਾਈਐ

    ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਸੰਗਤ ਵਿੱਚ ਗੁਰਮਤਿ ਵਿਚਾਰਾਂ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿ ਵਿੱਚੋਂ ਹੀ ਕਿਸੇ ਸੱਜਣ ਨੇ ਪੁੱਛ ਲਿਆ ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨਰਕ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਡਰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਚ ਕੇ ਸ੍ਵਰਗ ਜਾਣ ਦਾ ਕੋਈ ਸੌਖਾ ਮਾਰਗ ਦੱਸਣਾ ਕਰੋ ਜੀ। ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਸਮਝਾਇਆ ਭਾਈ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਤਾਂਘ ਹੀ ਨਹੀ ਰੱਖਣੀ ਕਿ ਮਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੁਰਗ ਮਿਲ ਜਾਏ। ਮਨ ਅੰਦਰ ਇਹ ਡਰ ਵੀ ਨਹੀਂ ਰੱਖਣਾ ਹੈ ਕਿ ਨਰਕ ਵਿੱਚ ਨਿਵਾਸ ਨਾ ਮਿਲ ਜਾਏ। ਜੋ ਵੀ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਰਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਹੈ ਉਹੀ ਹੋਣਾ ਹੈ। ਸੋ ਮਨ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਵੀ ਆਸ ਨਹੀਂ ਬਣਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ। ਉਸ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਗੁਣ ਗਾਉਂਦੇ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਉੱਦਮ ਨਾਲ ਉਹ ਨਾਮ ਰੂਪ ਖ਼ਜ਼ਾਨਾ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ…